Từ khi mở blog The Tiny Pharmacist, mình đã nhận được nhiều câu hỏi qua Facebook và email về vấn đề học dược ở Mỹ cho những ai đã có bằng hoặc đang học Đại Học Y Dược ở Việt Nam. Vì mình du học từ cấp ba nên chưa trả lời cụ thể được. Vài tuần rồi mình đã dành nhiều thời gian nghiên cứu thêm các nguồn khác nhau và tạo nên Question & Answer này, hi vọng sẽ giúp các bạn giải đáp thắc mắc.
Thắc mắc 1: Làm sao để du học thạc sĩ dược sĩ lâm sàng
Ở Mỹ chỉ có một cấp dược sĩ là Doctor of Pharmacy (PharmD). Muốn hành nghề dược sĩ ở Mỹ phải có bằng PharmD khi tốt nghiệp pharmacy school và giấy phép hành nghề (license to practice) sau khi vượt qua các kì thi cần thiết. Hệ thống này không có dược sĩ trung cấp, cao đẳng, đại học, thạc sĩ. PharmD và license là hai bước đầu tiên để hành nghề trong bất kì môi trường nào– nhà thuốc, bệnh viện, ambulatory care, v.v Nếu muốn vào bệnh viện trực tiếp chăm sóc bệnh nhân, thời buổi hiện nay đa số ai mới ra trường muốn làm dược sĩ lâm sàng cũng cần Post Graduate Year 1 và 2 (PGY1 & 2). Nhiều năm về trước hành nghề dược sĩ ở Mỹ chỉ cần BSPharm, đào tạo 5 năm nhưng không có clinical, giống giống như dược sĩ đại học ở Việt Nam. PharmD là sự chuyển hóa trong ngành dược và đào tạo ngành dược ở Mỹ.
Thắc mắc 2: PharmD có phải là PhD?
PharmD khác với PhD và Master’s Degree. PharmD là professional terminal degree, giống như Medical Doctor (MD), Doctor of Dental Medicine (DMD), hay Juris Doctor (JD), các bằng này đều không phải Doctor of Philosophy (PhD). PhD đòi hỏi phải có nghiên cứu (research), xuất bản nghiên cứu (publications), luận án (thesis), và phải bảo vệ luận án. Sau khi học PharmD, nhiều người cũng có mong muốn học lên Master hay PhD. Trường mình hồi đó có chị vừa tốt nghiệp xong vào Medical School học tiếp MD luôn, ngầu lắm.
Thắc mắc 3: Muốn thành dược sĩ ở Mỹ sau khi được đào tạo ở Việt Nam có những con đường nào?
Lựa chọn 1: Chuyển bằng sang Mỹ bằng FPGEC Certification- FPGEE & TOEFL exams
Nếu đã tốt nghiệp dược sĩ ở các nước khác (foreign pharmacy graduates), để được hành nghề ở Mỹ, bạn phải qua quá trình Foreign Pharmacy Graduate Examination Committee (hay FPGEC) Certification. Giấy phép hành nghề, bằng tốt nghiệp, bảng điểm của bạn ở Việt Nam sẽ được xem xét và duyệt trước khi bạn có thể thi FPGEE và TOEFL iBT. Sau khi gửi hồ sơ, quá trình kiểm duyệt dài khoảng 6 tuần. Khi đã được duyệt, bạn sẽ thi FPGEE- The Foreign Pharmacy Graduate Equivalency Examination và TOEFL. FPGEE được tổ chức 2 lần một năm ở Mỹ. Nghĩa là bạn phải xin visa qua đến đây, có mặt ở Mỹ để được ngồi thi. Khoảng 8 tuần sau khi thi, bạn sẽ được thông báo điểm thi.
Thi xong rồi sao? Sau khi vượt qua 2 kì thi này, sẽ mất thêm 10 tuần nữa cho quá trình Final evaluation. Nếu được duyệt và hoàn tất quá trình FPGEC, bạn sẽ tự tìm hiểu những yêu cầu của Board of Pharmacy ở tiểu bang bạn muốn đi làm để hoàn thành đủ số giờ internship và xin giấy phép hành nghề (licensure). Và cuối cùng, tùy theo luật của tiểu bang mà bạn sẽ phải thi NAPLEX và MPJE tiếp để có được giấy phép hành nghề. Thông tin thêm về FPGEC và FPGEE ở đây. Hành nghề sau khi chuyển bằng có những môi trường phổ biến sau:
- Retail pharmacy: Nếu bạn định cư ở Mỹ, thì có thể đi tìm việc làm ngay sau khi có license. Còn nếu là người nước ngoài, thì phải tìm được công ty có sponsorship để có visa đi làm.
- Clinical pharmacy: Ngay cả sinh viên tốt nghiệp ở Mỹ cũng thường phải tu nghiệp thêm 1-2 năm PGY1 và PGY2 trước khi có thể được vào làm clinical pharmacy. Như ở Việt Nam không được đào tạo về mảng này thì nhiều khả năng không thể tìm được việc.
- Industry pharmacy: Đa số industry jobs ở Mỹ yêu cầu PharmD hay PhD. Nếu là dược sĩ ở nước ngoài thì mình không rõ xin việc và tìm visa sponsorship như thế nào
Lựa chọn 2: Đi học PharmD ở Mỹ
Đi học PharmD ở Mỹ cũng có hai kiểu chương trình phổ biến là Apply directly to pharmacy school hoặc apply vào Post-baccalaureate programs. Nếu bảng điểm ở Việt Nam quy đổi được tín chỉ để đạt yêu cầu pre-requisite của pharmacy school thì có thể apply (một số trường sẽ yêu cầu thi PCAT). Tuy nhiên, một số trường có citizenship requirement và không nhận international students. Ngoài pharmacy school truyền thống thì có khoảng 6 trường có mô hình Post-Baccalaureate programs for foreign graduates (hình dưới). Mỗi trường sẽ có yêu cầu khác nhau về pre-requisites.
Thắc mắc 4: Chi phí đi học ở Mỹ khoảng bao nhiêu? Ngành dược có học bổng như thế nào? Cơ hội tìm học bổng?
- Tuition: Tùy trường, tùy bang, tùy năm học. Pharmacy school được xem là graduate school nên chi phí đắt hơn học đại học, khoảng ~18,000-60,000 USD/năm cho international students, những năm sau đắt hơn năm đầu.
- Fees: Ngoài học phí, bạn phải chuẩn bị thêm chi phí ăn ở, tiền sách vở, chi phí phát sinh, bảo hiểm sức khỏe, mandatory fees. Các kì thi (NAPLEX, MPJE, FPGEE, v.v) hay licensing cũng đều tốn tiền từ vài trăm đến hơn 1,000 USD.
Theo như kinh nghiệm bản thân và hỏi các bạn sinh viên du học dược ở đây, mình thấy pharmacy scholarship rất hiếm và giá trị rất ít, chỉ khoảng vài nghìn để trang trải sách vở và giúp một phần tiền học. Nếu pharmacy school là trường công (public school/state school), thì nhiều khả năng không có học bổng hay financial aid cho sinh viên quốc tế. Hơn nữa, không hi vọng có sinh hoạt phí. Ngay cả người Mỹ cũng thường phải mượn tiền đi học rồi có việc làm trả sau.
Thắc mắc 5: Cơ hội xin việc làm cho người nước ngoài so với người bản xứ ở Mỹ ra sao?
So với sinh viên người bản xứ, sinh viên quốc tế ở Mỹ xin việc làm rất khó khăn như mình đã đề cập trong series Đi làm ở Mỹ, chủ yếu là vì vấn đề visa H1B. Retail pharmacy muốn tiết kiệm chi phí nên sẽ ít sponsor visa. Industry pharmacy có cơ hội hơn, nhưng phải cạnh tranh tìm industry fellowship. Clinical pharmacy thường yêu cầu PGY1 và PGY2, nhưng các chương trình tu nghiệp này ít khi sponsor visa, và tính cạnh tranh cũng cao. Sinh viên quốc tế khó được đi làm thêm ở Mỹ khi còn đi học, nên lại chịu thiệt thòi việc không có nhiều kinh nghiệm trên CV.
Theo mình, ưu/khuyết điểm của FPGEC vs. đi học pharmacy school
- Chuyển bằng sang Mỹ có ưu điểm là không phải đi học lại tốn tiền và thời gian, nhưng nếu không là đi định cư thì bạn phải qua Mỹ thi, khó tìm được internship
- Đi học pharmacy school có ưu điểm là học lại để có bằng PharmD và nền tảng kiến thức vững chắc và trường giúp tìm internship. Bù lại, học thêm rất tốn kém tiền bạc và ít nhất 2-4 năm.
Các nguồn để bạn tự tìm hiểu: National Association of Boards of Pharmacy; American Association of Colleges of Pharmacy; Website của các trường dược
Hi vọng thông tin trên giải đáp phần nào và gợi ý thêm nguồn để tìm hiểu. Mọi người nên tự tìm hiểu cho bản thân, nếu có câu hỏi cho mình sau khi nghiên cứu thông tin thì nên cụ thể để mình trả lời được chính xác qua comment dưới hoặc Facebook Page của trang.
Nếu có đăng lại bài, xin vui lòng dẫn nguồn tên mình và địa chỉ của trang. Cảm ơn mọi người đã theo dõi!
-Ngọc Bích, PharmD, RPh
Các bài liên quan đến làm việc ngành dược ở Mỹ
the tiny pharmacist 
Chào em (thấy em trên fbk nên chị nghĩ em trẻ hơn chị ;))
Rất cảm ơn những thông tin bổ ích của em về ngành dược ở Mỹ. Chị hiện đã tốt nghiệp đại học Dược Hà Nội năm 2008 và tốt nghiệp thạc sỹ 2 năm ở Pháp năm 2012. Hiện tại chị đang dạy ở trường Y Dược ở Việt Nam và có mở nhà thuốc tại nhà. Gia đình chồng chị chuẩn bị đi định cư Mỹ. Chị muốn nhờ em tư vấn nên chuyển bằng nhờ FPGEE và thi TOEFL hay nên học DoctorPh? chắc chị sang đó cũng chỉ mơ làm retail pharmacy thôi. Học lên DoctorPh thì sẽ nhiều kinh nghiệm chuyên môn hơn, nhưng trong trường hợp của c đòi hỏi học lâu ko em? Họ có ưu tiên bỏ năm nào ko? Cái này chắc là khó theo đuổi vì giờ chồng con rồi.
Nếu thi FPGEE và TOEFL thì khó ko? Điều kiện như thế nào và nên ôn như thế nào hả em? Hay phải sang Mỹ học ngoai ngữ và lơp ôn thi nào đó về Dược trong vài năm?? Kinh phí ntn hả em?… Rất mong em tư vấn và cho chị lời khuyên nhé. Cảm ơn em nhiều nhé.
Chị Hà
LikeLike
Chào chị. DoctorPh ý chị là học tiến sĩ nghiên cứu (PhD) hay là dược sĩ ở Mỹ để hành nghề (PharmD)? Em nghĩ ý chị là PharmD.
Nếu chỉ muốn làm retail pharmacy thôi thì chị có thể cố gắng chuyển bằng qua đây nhờ FPGEE thì sẽ không phải học lại, nhưng phải đi làm intern hours (nghe nói nhiều người gặp khó khăn trong việc tìm chỗ chịu nhận). Còn học lại để có PharmD thì như post nói ở trên, có một số trường chấp nhận bằng dược sĩ ở nước khác và học ngắn hơn tí, khoảng 3 năm, còn không thì phải học như mọi người khác (chị có thể tham khảo thêm ở trang web AACP). Và học pharmacy school ở đây khá tốn kém, dù là người Mỹ đi nữa.
Nếu không muốn đổi bằng làm dược sĩ ở retail pharmacy mà làm pharmacy technician thì lương chắc đủ sống nếu gia đình 2 người cùng đi làm. Em chỉ tư vấn được đến đây, chị xem thử hoàn cảnh gia đình phù hợp thế nào để quyết định. Cảm ơn chị đã theo dõi blog 🙂
LikeLike
Hi em,
Thanks em đã reply c nhé. C bận nên ko reply e sớm được.
Đúng là ý chị là PharmD. Nếu như em nói thì chắc chị ko học lại nữa mà đi theo con đường thi đổi bằng FPGEE để làm nghề retail pharmacy thôi. Nhưng chắc ban đầu sẽ xin đi làm pharmacy technician trong thời gian ôn thi đổi bằng. Vậy lương pharmacy technician là tầm bao nhiêu hả em? có xin khó không?
Và bên đó có lớp ôn thi hay học bổ sung gì để thi bằng PFGEE không em?
Rất mong sự kinh nghiệm của em để giúp chị với.
Thanks a lot 🙂
LikeLike
Chào chị. Em google nhanh thì thấy có vài trang offer FPGEE online review, em không quen ai đã dùng dịch vụ này nên không recommend được. Chắc chị nên tự tìm hiểu xem có phù hợp và vừa túi tiền không trước khi register.
Còn pharmacy technician thường lương chắc khoảng cỡ 30k/năm, khoảng 15-20USD/giờ tuỳ theo kinh nghiệm. Em nghĩ xin không khó lắm, nếu chị đã biết về dược. Nếu có thì chắc họ xem kĩ năng tiếng Anh có phù hợp không. Nhưng mà tuỳ nhà thuốc, tuỳ bang, tuỳ vùng mà có thể tìm được part time hoặc full time, vì nhà thuốc retail cũng khó khắn nhiều khi bắt nhân viên làm giờ tùm lum.
LikeLike
Cảm ơn em nhé. Chị không biết là có các trang offer FPGEE online review đấy 🙂 Để c tìm hiểu thử. Cảm ơn tư vấn của em nhiều 🙂
Rất mong có dịp gặp em trực tiếp ở bên Mỹ nếu c có cơ hội đi 🙂
Theo em thì ở Seattle có dễ xin việc bên pharmacy ko em? 🙂
LikeLike
Khả năng tìm việc ở mỗi bang, thành phố, vùng đều khác nhau chị, nên em không biết bên Seattle thế nào đâu. Chị cứ tìm thử đủ chỗ. Chúc chị may mắn 🙂
LikeLike
Em chào chị! Bài viết của chị rất hay, em rất tâm đắc, vì đây là vấn đề em lo lắng và băn khoăn bữa giờ. Mẹ em được chị gái bảo lãnh qua Mỹ. Khoảng 4, 5 năm nữa mẹ sẽ bảo lãnh em. Nhưng em đang học ngành dược, sau 1 tháng nghỉ hè này em sẽ học năm 4. Em lo lắng qua Mỹ thì bằng đại học Dược của em có sử dụng được không? Em có được làm công việc đúng ngành mình học không? Công sức, chi phí em hy sinh rất nhiều để lấy được tấm bằng… em nghĩ em sẽ không học lại vì lúc đó em cũng ra đi làm rồi và chi phí, thời gian cũng lâu quá. Ngay từ bây giờ theo chị em nên chọn định hướng nào? Em nên chọn trình dược viên, làm trong bệnh viện hay nhà máy, công ty dược? Em có giấy hành nghề bên Việt Nam thì có được ưu điểm hơn không? Và qua bên Mỹ em có được nhận vào làm việc không? Em chuyển bàng qua Mỹ thì có phải học hoặc thi thêm lâu không chị? Em thắc mắc tốn chi phí nhiều hay thủ tục có khó khăn không chị? Em rất mong sớm nhận được câu trả lời của chị! Em xin cám ơn.
LikeLike
Chào em. Ở Mỹ muốn hành nghề dược sĩ thì chỉ có chuyển bằng từ VN hoặc đi học lấy PharmD. Như trong bài chị đã đề cập đến vấn đề chuyển bằng, em có thể tìm hiểu ở trang web NABP và các trang liên quan để biết quá trình tốn kém tiền bạc và thời gian ra sao, phải đi thực tập lại thế nào. Và thường chuyển bằng xong chỉ có thể làm ở nhà thuốc chứ khó tìm được các công việc cao hơn, vì DS Đại học ở VN không được dạy như chương trình PharmD ở Mỹ. Nếu muốn tìm các công việc khác thì có thể đi học Thạc sĩ về các ngành liên quan sẽ khả quan hơn là cố gắng đi làm DS.
Cảm ơn em đã dành thời gian theo dõi blog.
LikeLike
Chị ơi, cho em hỏi xin làm pharmacy technician có cần certificate gì ở Mỹ không chị? Hay chỉ cần có kinh nghiệm và đi xin việc ạ?
Cám ơn chị!
LikeLike
Chào bạn,
Nếu học PharmD xong có nhiều cơ hội xin việc hay không? Khi học có thể làm thêm để trang trải không?
Tks bạn.
LikeLike
Chào bạn. Học PharmD nếu là người nước ngoài thì không nhiều cơ hội xin việc, và nếu xin được thì cũng không nhiều cơ hội có visa đi làm. Khi học thì không được đi làm thêm quá quy định, và so với học phí của trường dược và chi phí sinh hoạt thì không đủ để gọi là trang trải. Cảm ơn bạn đã theo dõi.
LikeLike
Chào chị, bài viết của chị rất bổ ích cho em. Em muốn hỏi chị tư vấn cho em vài điều được ko ạ? Hiện nay em đang có dự định sang Mỹ định cư, em vừa tốt nghiệp Dược sĩ của một đại học tư Việt Nam. Hướng của em sang Mỹ là muốn học PharmD để có thể hành nghề dược. Tuy nhiên em lại nghe một người bạn của mẹ em (đang ở Mỹ) nói rằng em sang đó phải học lại từ đầu 7 năm để được PharmD. Em ko biết rằng nếu em đã có bằng cử nhân Dược (5 năm) rồi thì em sẽ được vào học từ năm mấy? Hay em phải học từ đầu? Vì bằng của em là bằng của trường tư nhân nên ko biết có được chấp nhận ở Mỹ ko? Mong chị hướng dẫn cho em, em rất cảm ơn chị.
LikeLike
Chào chị Bích,
em vô tình vào page của chị qua bài viết mới nhất của chị và bị cuốn đi hết bài này tới bài khác. Mỗi thông tin mà chị viết đều thiết thực và tâm huyết, giúp 1 đứa như em lấy lại nhiệt huyết đang bị tuột dốc không phanh. Em, vừa tốt nghiệp đh dược ở VN, đi working holiday ở NZ được 4 tháng. Nhìn bạn bè VN đều đi làm hết có công việc tốt, còn mình vẫn đứng hoang mang, chưa thật sự cảm thấy đam mê với ngành, nên quyết định đi, 1 là giành thời gian cho bản thân sau 5 năm học, nhìn lại xem mình thật sự muốn gì, 2 là cũng muốn tìm cơ hội du học lên cao. Vài tháng ở nước ngoài cho em nhiều trải nghiệm, bản thân là 1 introvert thì vẫn introvert, nhưng có cơ hội được quen bạn bè quốc tế, cảm thấy gần hơn với thế giới, giữa người và người hành xử thế nào mới là quan trọng chứ không phải mình đến từ đâu.
Tuy được mở mang nhiều thứ nhưng về con đường sự nghiệp em vẫn còn 1 nỗi băn khoăn, yêu thích được học lên lắm, đặc biệt là PharmD, nhưng chi phí quá đắt đỏ, ba mẹ lớn tuổi rồi lại còn phải lo cho mình. Nếu quay về đi làm thì sẽ bị cuốn theo guồng quay đó mãi và càng lớn thì càng khó có cơ hội thực hiện ươc mơ du học, vì còn gia đình. Bây giờ đây mỗi ngày thức dậy đều tự hỏi mình câu hỏi đó, tự thấy mình vô dụng khi không hiểu rõ đam mê.
Đọc được những bài viết của chị mà ngưỡng mộ nhiều lắm, chị không những tìm được con đường của mình mà còn chia sẻ để giúp cho các bạn trẻ hơn có định hướng tốt. Hi vọng rằng em roi cũng sẽ tìm được đúng đam mê của mình.
LikeLike
Em chào chị .
Hiện tại em đang có tiệm thuốc ở vn . Nhưng em mới lấy chồng ở Mỹ và chuẩn bị sang đó định cư. Vậy bằng dược của em ở vn qua đó có còn sử dụng được không? Và cho em hỏi em có thể xin được công việc gì về ngành dược khi em qua Mỹ nữa không? Chị vui lòng chỉ giúp em về vấn đề này nhé. Tks chị!
LikeLike