Vắc xin mRNA (messenger RNA), hay vắc xin RNA thông tin là một loại vắc xin mới để bảo vệ chống lại các bệnh truyền nhiễm.

So với vắc xin truyền thống đưa mầm bệnh yếu hoặc không hoạt động (weak or inactivated pathogen)  vào cơ thể chúng ta, vắc xin mRNA dạy các tế bào của chúng ta cách tạo ra toàn bộ hoặc một phần của “spike protein” kích hoạt phản ứng miễn dịch bên trong cơ thể để tạo ra kháng thể. Đây là một phương pháp chế tạo vắc xin hoàn toàn mới, lạ lẫm đối với rất nhiều người. Hãy cùng tìm hiểu xem nhé.

Nghe lạ quá. Vắc xin mRNA là gì?

Khi vắc xin mRNA được tiêm, thông tin trong vắc xin mRNA sẽ được các tế bào trong cơ thể chúng ta “phiên dịch” ra. Sau đó, các tế bào sẽ giải mã thông tin và tạo ra một “spike protein” (protein giống trên bề mặt của virus). Khi điều này xảy ra xong, các tế bào của chúng ta sẽ bắt đầu phân huỷ và loại bỏ thông tin được giải mã còn lại.

Sau đó, spike protein được đưa lên bề mặt của tế bào. Vì cơ thể ta nhận ra rằng những spike protein này không thuộc về cơ thể mình, hệ thống miễn dịch sẽ bắt đầu xây dựng phản ứng và tạo ra kháng thể (antibodies).

Nếu một người được tiêm chủng tiếp xúc với coronavirus, họ sẽ có kháng thể của vi rút sẵn trong người. Hệ thống miễn dịch đã được trang bị để nhanh chóng nhận ra và chống lại nó. Phản ứng nhanh này giúp ngăn ngừa hoàn toàn các triệu chứng hoặc ít nhất là làm cho chúng ít nghiêm trọng hơn. Hiện có một số vắc xin mRNA khác nhau cho COVID-19 đang được sản xuất.

Vắc xin mRNA có ưu điểm gì?

Ưu điểm của vắc xin mRNA là có thể được phát triển nhanh hơn các loại vắc xin khác. Tốc độ này rất hữu ích trong một đại dịch như COVID-19 đang lan nhanh.

Các vắc xin khác đang được phát triển phòng COVID-19 có thể sử dụng phiên bản bất hoạt (inactivated version) của vi rút SARS-CoV-2. Một số vắc xin khác sử dụng các mảnh của spike protein gắn với các vi rút khác đã bị suy yếu hoặc bị giết.

Thách thức lớn của vắc-xin mRNA

Cái gì có lợi thì cũng có bất lợi. Tại sao chưa từng có vắc-xin mRNA nào được phát triển để sử dụng trong tiêm chủng hàng loạt trước đây?

Là vì rất khó đưa mRNA từ phòng thí nghiệm vào thực địa, do nó kém ổn định hơn vi rút bị suy yếu (weakened virus) hoặc bị giết (killed virus). Vì vậy, thách thức lớn nhất là làm thế nào để ngăn chặn mRNA trong vắc-xin bị phân hủy trong quá trình bảo quản hoặc vận chuyển trước khi nó có thể cung cấp hướng dẫn cho các tế bào.

Các nhà nghiên cứu làm thế nào để khắc phục khuyết điểm của vắc xin mRNA để hoàn thiện nó thành vắc xin dùng được như hiện nay?

Một chiến lược để giải quyết thách thức này là sửa đổi các khối xây dựng (building blocks) của RNA, giúp nó ổn định hơn trong quá trình lưu trữ. Tuy nhiên, điều đó vẫn không bảo vệ mRNA một khi nó xâm nhập vào cơ thể. Để giải quyết vấn đề đó, mRNA trong vắc-xin COVID-19 được bao quanh bởi một lớp chất béo vô cùng nhỏ gọi là hạt nano lipid.

Bạn có thể nghĩ nó giống như lớp kẹo phủ trên kẹo sô cô la M&M, giúp bảo vệ sô cô la bên trong không bị tan chảy. Lớp chất béo này bảo vệ mRNA khỏi bị phá vỡ trước khi nó có thể xâm nhập vào tế bào. Nó cũng giúp ngăn mRNA bị phá vỡ khi được lưu trữ.

Bảo quản vắc xin mRNA ở nhiệt độ lạnh khủng

mRNA phân hủy nhanh hơn ở nhiệt độ cao hơn, vì vậy vắc xin phải được bảo quản ở nhiệt độ rất lạnh. Ví dụ, Moderna – là một trong những nhà sản xuất – bảo quản vắc xin mRNA của họ ở âm 20 ° C (-4 ° F), tương tự như nhiệt độ tủ đông thông thường.

Để so sánh, vắc-xin của công ty Pfizer / BioNTech được bảo quản ở -70 ° C (-94 ° F). Để giữ lạnh vắc xin này, công ty Pfizer đã phát triển cả một thùng chứa đặc biệt để vận chuyển và bảo quản. Hộp đựng dùng đá khô (dry ice) để giữ vắc xin ở nhiệt độ mong muốn trong tối đa 15 ngày. Sau khi chúng được rã đông, vắc xin của Moderna có thể được bảo quản trong tủ lạnh trong 30 ngày và vắc xin của Pfizer trong 5 ngày.

Vắc xin mRNA nào đang được sản xuất và sử dụng hiện nay?

Có hai loại vắc xin mRNA COVID-19 hàng đầu đang được sản xuất do công ty Pfizer của Mỹ hợp tác với công ty BioNTech của Đức, và công ty Moderna cũng của Mỹ. Cả hai đều cho thấy tỷ lệ bảo vệ cao trong các thử nghiệm lâm sàng.

• COVID-19 vắc xin (Phần 1): Cơ chế và hoạt động của vắc xin
• COVID-19 vắc xin (Phần 2): Quá trình phát triển vắc xin theo quy định Mỹ
• COVID-19 vắc xin (Phần 4): Lợi ích và tác dụng phụ của vắc xin , cuộc sống sau vắc xin

—

Nếu các bạn có câu hỏi thì comment dưới hoặc Facebook Page của trang. Nếu có đăng lại bài, xin vui lòng dẫn nguồn tên mình và địa chỉ của trang. Cảm ơn mọi người đã theo dõi!

-Ngọc Bích, PharmD, RPh

Nguồn: COVID-19 Vaccines 101

Tham khảo thêm về vắc in mRNA

• Why Does Pfizer’s COVID-19 Vaccine Need To Be Kept Colder Than Antarctica?
• Fever, aches from Pfizer, Moderna jabs aren’t dangerous but may be intense for some
• Moderna Announces Primary Efficacy Analysis in Phase 3 COVE Study for Its COVID-19 Vaccine Candidate and Filing Today with U.S. FDA for Emergency Use Authorization
• COVID-19 (Coronavirus Disease)